KOAH; Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı’nın kısaltma adıdır.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), sigara, evlerde ısınma ve yemek pişirme amacıyla kullanılan çeşitli bitkisel, hayvansal kaynaklı yakıtlar (tezek vs) gibi zararlı maddelerin uzun süreli solunmasından dolayı akciğer ve hava yollarında oluşan iltihabi kronik (müzmin) bir hastalık çeşididir.
KOAH’ta, kronik bronşit ve akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti neticesinde hava akımında kısıtlanma görülür. Hava akımındaki azalma daima ilerleyici bir durumdur.
KOAH hastalarında hava yollarındaki daralmadan dolayı havanın giriş çıkısı rahat bir şekilde yapılamamaktadır.
Hava yollarındaki daralma, nefes verirken daha belirgin olup hava daralmış olan hava yollarından geçerken adeta ıslık sesini andıran bir ses duyulur.
Kronik Bronşit Nedir?
Üst üste 2 yıl boyunca yılın en az 3 ayı devam eden öksürük ve balgam çıkarma ile kendini gösteren bir rahatsızlık türüdür.
Bronşlarda iltihabi reaksiyon ve daralma olmakta olup akciğerlerdeki balgam üretimindeki artma bronşların daha da fazla daralmasına neden olur.
Bu durumun verem ya da başka bir akciğer hastalığına bağlı olup olmadığının uzman hekimlerce araştırılması gerekir.
Amfizem Nedir?
Amfizem, akciğerdeki hava keseciklerinin anormal ve kalıcı genişleme durumudur. Bu anormal ve genişlemeden dolayı, küçük hava yollarında daralma ortaya çıkar.
Bu küçük hava yollarının sönmesi neticesinde, nefes verirken akciğerlerden hava çıkışı bozulmalar meydana gelir.
KOAH Belirtileri Nelerdir?
KOAH’ta üç temel belirti görülür:
*Öksürük *Balgam çıkarma *Nefes darlığı ve diğer belirtiler
Bu belirtilerde Öksürük ve balgam çıkarma ilk ortaya çıkan şikayetlerdir.
Öksürük;
KOAH hastalarının hemen hemen hepsine yakınının ilk belirti öksürüktür; nefes darlığı ile birlikte olabilir. Sigara içenler, hafif başlayıp zamanla yaşamlarının bir parçası olan öksürüğe önem vermezler ve bunu sigara öksürüğü sanırlar. Sabahları ve kış aylarında yakınmalar daha sık ve şiddetli olarak kendini gösterir. Kişilerin tarafından başlangıçta yakınmaların önemsenmemesi hastalığa erken tanı konmasını maalesef geciktirir.
Balgam çıkarma;
Kişiler öksürükle birlikte balgam çıkarma sabahları genelde daha fazladır. Çıkan balgam genelde sümüksü ve beyaz renkli olur. Çıkan bu balgam miktarının fazlalaşması, renginin sarı veya yeşil renge dönüşmesi solunum yollarında mikrobik bir iltihabın olduğunun göstergesidir.
Nefes darlığı;
Kişilerde oluşan nefes darlığı, özellikle hareket esmasında ortaya çıkar ve yıllar içinde yavaş yavaş artarak devam eder. Başlangıç aşamasında iken oluşan nefes darlığı, hızlı yürürken ya da merdiven çıkarken, yokuş çıkarken ortaya çıkarken yıllar içinde giyinme, konuşma, hatta istirahat halinde bile hissedilir hale gelmektedir. Nefes darlığı hastalığı zaman içinde ilerledikçe hafif alışveriş poşetini taşıma, hatta yıkanma gibi günlük yapılan sıradan işler bile yapılamaz hale gelebilir. Zaman ilerledikçe göğüs kafesi genişler ve bir fıçı görünümünü alabilir. Kişiler nefes aldığında, kaburga aralıkları içeri doğru çekilir ve hasta nefesini dudaklarını büzerek vermeye çalışır.
Diğer belirtiler;
KOAH belirtilerinden bazıları da zaman içinde yorgunluk, halsizlik ve depresyon gibi şikayetler de kendini gösterebilmektedir. İleri dönemlerde kanın yeterince oksijenlenememesi neticesinde parmak uçları, dil, dudaklar ve kulak memeleri mavi-mor renk dönüşmeye başlar. Ağır hastalarda kandaki karbondioksitin atılamamasına bağlı olarak uykuya eğiliminde artış gözlenmektedir.
KOAH Alevlenmesi Nedir?
KOAH’lı hastalarda nefes alıp vermeyle ilgili sorunların tıbbi müdahale gerektirecek kadar arttığı riskli döneme KOAH alevlenmesi olarak ifade edilir. KOAH hastası olan hastalar yılda ortalama 1-4 kez alevlenme görülebilmektedir. Alevlenme esnasında nefes darlığı, öksürük ve balgam miktarında artış olmaktadır. Bu tür belirtiler veya şikâyetler ortaya çıktığında gecikmeden uzman hekime müracaat edilmedir. KOAH alevlenmesinin nedenlerinden yaklaşık %70-75’inden bakteriyel enfeksiyonlar sorumludur; geriye kalan %25-30’undan ise virüsler sorumludur. KOAH hastalarının uzman hekim gözetiminde her yıl Eylül-Ekim aylarında grip aşısı ve 5-10 yılda bir zatüre aşısı yaptırmaları tavsiye edilir.
KOAH’ın Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?
KOAH gelişmesinde rol oynayan çeşitli faktörler vardır; Bunlar şu şekildedir:
*Sigara kullanımı
*Hava Kirliliği
*İş ortamında kimyasal maddelere ve tozlara maruz kalma
*Genetik
*Yaş ve cinsiyet
KOAH Tedavisi Nasıl Yapılır?
KOAH, tümüyle ortadan kaldırılamamakla birlikte, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık çeşididir. Bu hastalığın tedavisinin en önemli adımı sigaranın bırakılmasıdır. Ayrıca ev içi ve dış ortam hava kirliliğinin azaltılması, mesleki tozlar ve kimyasallardan uzak durulması da tedavi açıdan olmazsa olmazlarındandır.
KOAH tedavisinin amaçları şöyle sıralanmaktadır:
*Hastalık belirtilerini azaltmak
*Hastalığın ilerlemesini önlemek
*Egzersiz yapabilmeyi sağlamak
*Yaşam kalitesini arttırmak
*Hastalık kaynaklı diğer sağlık sorunlarını önlemek
*KOAH ataklarını önlemek
*Hastayı tedavi etmek
*KOAH tedavisinde kullanılan ilaçlar(bazıları düzenli bazıları gerektiğinde)
*Nefes açıcı ilaçlar
*İnhalasyon (nefes alma) yoluyla uygulanan kortikosteroidler
*Antibiyotikler
*Oksijen tedavisi
*Nefes açıcı ilaçlar(Nefes darlığını azaltmak için)
KOAH’da nefes sıkışması olduğunda nefes yoluyla uygulanan ve etkisi hızlı kendini gösteren nefes açıcı ilaç almanız gerekebilir.
İnhalasyon yani nefes alma yoluyla uygulanan kortikosteroidler
Bu ilaçlar, solunum yollarındaki mikrobik olmayan iltihabı azaltmada olumlu katkı sağlar.
Kullanılan ilaçların nefes yoluyla alınması yan etkilerinin yok denecek kadar azaltılması ve doğrudan akciğerlere etki etmesi açısından özellikle doktorlarlar tarafından tercih edilmektedir.
Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılmalıdır. İlaçlar, uzman doktorun tavsiye ettiği şekilde kullanılmalıdır. Tedaviye uyum, yani ilaçların her gün düzenli olarak aksatılmadan kullanılması çok önemlidir.
Antibiyotikler
Solunum yolu enfeksiyonları KOAH belirtilerinin alevlenmesine neden olabilir. Antibiyotikler KOAH alevlenmelerinin tedavisine olumlu katkı sağlarlar.
Oksijen tedavisi
Orta-ileri derecede KOAH’ı olan hastaların kandaki oksijen düzeyleri düştüğünde oksijen alarak tedaviye olumlu katkı sağlarlar.
KOAH Hastaları Egzersiz Yapabilir mi?
Akciğerlerin iyi çalışması için egzersiz yapmak gereklidir.
Birçok akciğer hastası nefes darlığından dolayı egzersiz yapmaktan korkar. Ancak korkmak doğru değildir, nefes darlığı hissedilmesi akciğerlere zarar vermez. Ayrıca vücudun hareketsiz kalınması kasların zayıf düşmesine ve akciğer kapasitesinin azalmasına neden olur.Hareketli ve aktif bir yaşam akciğer kapasitesini arttırmada olumlu katkı sağlar. Yapılandırılmış bir programa katılamayan hastalar için günde 20 dakika süreyle yürüyüş tavsiye edilmektedir.
